خرید و فروش خودرو یکی از رایج‌ترین معاملات در ایران است، اما اشتباهات حقوقی در این مسیر می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند کلاهبرداری، توقیف خودرو، یا عدم انتقال سند شود. در این مقاله، تمام نکات حقوقی ضروری برای معامله مطمئن خودرو را بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: استعلام سند خودرو با کد ملی
۱. بررسی مالکیت خودرو
پیش از هر اقدامی، مالک قانونی خودرو را بررسی کنید. فقط کسی که نامش در برگه سبز یا سند رسمی خودرو درج شده، می‌تواند فروشنده باشد.
نکات کلیدی:
- کارت خودرو و برگه سبز را با کد ملی فروشنده تطبیق دهید.
- اگر خودرو وکالتی است، متن وکالت‌نامه را به‌دقت بررسی کنید (آیا حق فروش دارد؟ آیا تاریخ انقضا ندارد؟)
- مطمئن شوید خودرو در رهن، توقیف، یا ممنوع‌الخروجی نیست (با استعلام از راهور یا دفاتر اسناد رسمی).
۲. تنظیم قولنامه یا مبایعه‌نامه مطمئن
قولنامه (قرارداد خرید و فروش) یکی از مهم‌ترین اسناد در هر معامله خودرو است. این سند باید دقیق، شفاف و بدون ابهام تنظیم شود.
مواردی که حتما باید ذکر شود:
- مشخصات کامل خریدار و فروشنده (کد ملی، شماره تماس، آدرس)
- مشخصات دقیق خودرو (پلاک، VIN، رنگ، مدل، شماره موتور و شاسی)
- مبلغ معامله و نحوه پرداخت
- تاریخ تحویل خودرو
- زمان حضور در دفترخانه برای انتقال سند
- تعهدات طرفین (مثلاً پرداخت خلافی، جرایم، تعویض پلاک)
توصیه: حتما از قرارداد رسمی یا وکلای حقوقی معتبر استفاده کنید یا از نمونه قراردادهای تاییدشده استفاده کنید.
۳. استعلام خلافی و وضعیت حقوقی خودرو
قبل از معامله، حتما با استعلام خلافی خودرو از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
- از طریق سایت راهور یا اپ‌های معتبر مانند «پلیس من» یا «سپهتن»
- بررسی توقیف یا ممنوع‌الخروجی بودن خودرو
- پرداخت خلافی و جرایم پیش از تعویض پلاک ضروری است.
۴. تعویض پلاک؛ شرط انتقال مالکیت
تا زمانی که پلاک خودرو تعویض نشده، مالکیت قانونی منتقل نشده است.
نکات مهم:
- تعویض پلاک باید حضوری و با مدارک کامل در مراکز شماره‌گذاری انجام شود.
- برای افراد غایب یا فروشنده‌ی خارج از شهر، باید وکالت‌نامه معتبر برای تعویض پلاک ارائه شود.
- پلاک خودرو متعلق به مالک قبلی است و باید بازپس داده شود یا به نام جدید ثبت گردد.
۵. انتقال سند رسمی در دفترخانه
پس از تعویض پلاک، باید در دفتر اسناد رسمی، سند قطعی به نام خریدار تنظیم شود.
مدارک لازم برای انتقال سند:
- برگ سبز خودرو
- مدارک هویتی طرفین
- گواهی نقل و انتقال از راهور
- قبض پرداخت مالیات بر نقل و انتقال خودرو (از طریق سامانه مالیاتی)
اگر انتقال سند انجام نشود، ممکن است:
- مالک قبلی همچنان پاسخگوی تخلفات، عوارض و جرایم باشد.
- خریدار نتواند در آینده خودرو را بفروشد یا بیمه کند.
۶. مالیات نقل و انتقال خودرو
از سال ۱۴۰۱ به بعد، پرداخت مالیات بر نقل و انتقال خودرو پیش از تنظیم سند در دفترخانه الزامی شده است.
می‌توان آن را در سامانه مالیاتی my.tax.gov.ir محاسبه و پرداخت کرد.
مبلغ مالیات بسته به مدل و سال ساخت خودرو متفاوت است.
۷. خرید خودرو قسطی یا وامی؛ نکات مهم
در صورتی که خودرو در رهن بانک یا شرکت لیزینگ باشد:
- فروش خودرو بدون اجازه کتبی از بانک غیرقانونی است.
- خریدار باید از فروشنده بخواهد که تسویه حساب یا انتقال تعهدات را انجام دهد.
- تا زمانی که خودرو در رهن است، امکان انتقال سند رسمی وجود ندارد.
۸. خودروهای توقیفی یا مشکل‌دار؛ خطر بزرگ!
از خرید خودروهایی که:
- سند ندارند
- توقیف‌شده‌اند
- پلاک مخدوش یا جعلی دارند
- مالک رسمی مشخصی ندارند
اکیداً خودداری کنید. حتی اگر معامله در ظاهر قانونی باشد، در صورت کشف مشکل، خودرو توقیف شده و پولتان از بین می‌رود.
۹. تنظیم وکالت‌نامه فروش؛ نکته‌ای که همه اشتباه می‌گیرند
بسیاری از افراد تصور می‌کنند وکالت‌نامه فروش خودرو به‌معنای انتقال مالکیت است، در حالی که تا زمان تنظیم سند قطعی در دفترخانه، خریدار مالک نیست.
وکالت‌نامه محدود به زمان مشخص و قابل ابطال است.
اگر فروشنده فوت کند، وکالت‌نامه باطل و انتقال سند غیرممکن می‌شود.
جمع‌بندی نهایی
خرید و فروش خودرو فقط با اعتماد و قول کافی نیست؛ باید از مسیر قانونی و دقیق پیش رفت. در این مقاله یاد گرفتید که:
- بررسی مالکیت و استعلام خودرو ضروری است.
- قولنامه باید دقیق و کامل تنظیم شود.
- انتقال سند رسمی فقط با تعویض پلاک و ثبت در دفترخانه کامل می‌شود.
- همیشه از مشاور حقوقی یا دفاتر اسناد رسمی کمک بگیرید.
